Würzburg, Dom St. Kilian (Hauptorgel): Unterschied zwischen den Versionen
K |
Markierungen: Mobile Web-Bearbeitung Mobile Bearbeitung |
||
(27 dazwischenliegende Versionen von 9 Benutzern werden nicht angezeigt) | |||
Zeile 1: | Zeile 1: | ||
{{Orgelbeschreibung | {{Orgelbeschreibung | ||
− | |BILD 1= Würzburg, | + | |BILD 1= Würzburg,_Dom_St._Kilian_(Klais-Orgel).jpg |BILD 1-Text= Klais-Hauptorgel des Doms St. Kilian zu Würzburg |
− | |BILD 2= | + | |BILD 2= Würzburg, Dom, Hauptorgel Prospekt.JPG |BILD 2-Text= |
|BILD 3= |BILD 3-Text= | |BILD 3= |BILD 3-Text= | ||
|BILD 4= |BILD 4-Text= | |BILD 4= |BILD 4-Text= | ||
− | |ORT = Domstraße 40, 97070 Würzburg | + | |ORT = Domstraße 40, 97070 Würzburg, Unterfranken, Bayern, Deutschland |
− | |GEBÄUDE = | + | |GEBÄUDE = Katholische Domkirche St. Kilian |
|LANDKARTE = 49.793344,9.931919 | |LANDKARTE = 49.793344,9.931919 | ||
− | |WEITERE ORGELN = Hauptorgel, | + | |WEITERE ORGELN = '''Hauptorgel'''; [[Würzburg, Dom St. Kilian (Querhausorgel)|Querhausorgel]] |
|ANDERER NAME = | |ANDERER NAME = | ||
− | |ERBAUER = Johannes Klais | + | |ERBAUER = Johannes Klais Orgelbau (Bonn); Opus: 1345 |
|BAUJAHR = 1968 | |BAUJAHR = 1968 | ||
− | |UMBAU = | + | |UMBAU = 1996 Einbau eines Cornet 2' im Pedal |
− | |GEHÄUSE = | + | 2012 Austausch des zweimanualigen mechanischen Spieltisches der Querhausorgel durch einen neuen elektrischen viermanualigen Spieltisch: Der neue Spieltisch an der Querhausorgel dient als liturgischer Zentralspieltisch für beide Orgeln, um dem Organisten einen direkteren Kontakt zur Gemeinde und zum Geschehen am Altar zu ermöglichen. Darüber hinaus ist die Querhausorgel auch vom fünfmanualigen Spietisch der Hauptorgel aus anspielbar. Auch wurde die Cymbel 3f <sup>1</sup>/<sub>4</sub>' im Positiv durch eine Trompete 8' ersetzt. |
− | |GESCHICHTE = | + | |
+ | 2013 Einbau eines Glockenspiels im Schwellwerk | ||
+ | |GEHÄUSE = Der Prospekt schließt die Uhr von 1574 und die barocke Stuckrahmung von 1701 mit der Darstellung von Zeit und Ewigkeit ein. | ||
+ | |GESCHICHTE = | ||
|STIMMTONHÖHE = | |STIMMTONHÖHE = | ||
|TEMPERATUR = | |TEMPERATUR = | ||
|WINDLADEN = Schleifladen | |WINDLADEN = Schleifladen | ||
− | |SPIELTRAKTUR = mechanisch | + | |SPIELTRAKTUR = mechanisch (''am neuen Spieltisch im Querhaus:'' elektrisch) |
|REGISTERTRAKTUR = elektrisch | |REGISTERTRAKTUR = elektrisch | ||
− | |REGISTER = | + | |REGISTER = 87 (Gesamtanlage: 110) |
− | |MANUALE = 5 | + | |MANUALE = 5 C-a<sup>3</sup> |
− | |PEDAL = | + | |PEDAL = 1 C-g<sup>1</sup> |
− | |SPIELHILFEN = | + | |SPIELHILFEN = |
+ | '''Koppeln:'''<br>III/I, IV/I, V/I, I/II, III/II, IV/II, V/II, IV/III, V/III, V/IV, I/P, II/P, III/P, IV/P, V/P<br>freie Zuordnung aller Teilwerke der Querhausorgel an Manuale und Pedal | ||
− | + | ''am neuen Spieltisch im Querhaus:''<br> | |
+ | II/I, III/I, IV/I, III/II, IV/II, IV/III, II/IV, III/IV, I/P, II/P, III/P, IV/P<br> | ||
+ | (Manualzuweisung hier: I Hauptwerk, II Positiv, III Schwellwerk, IV Rückpositiv)<br> | ||
+ | freie Zuordnung der Trompeteria und aller Teilwerke der Querhausorgel an Manuale und Pedal<br> | ||
+ | III sub, III super, III/II sub, III/II super, III/I sub, III/I super, Trompeteria sub, Trompeteria super | ||
− | + | ||
+ | '''Spielhilfen:'''<br> | ||
+ | Schwelltritt, jeweils für Hauptorgel und Querhausorgel<br> | ||
+ | Heuss-Setzersystem (personalisierte Nutzerkonten, Replay-System, div. Sequenzer)<br> | ||
+ | Registerfessel als Fuß-Piston<br> | ||
+ | Crescendowalze (4 programmierbare Registercrescendi) | ||
+ | |||
+ | ''am neuen Spieltisch im Querhaus:''<br> | ||
+ | Schwelltritt, jeweils für Hauptorgel und Querhausorgel<br> | ||
+ | Heuss-Setzersystem (personalisierte Nutzerkonten, Replay-System, div. Sequenzer)<br> | ||
+ | Registerfessel als Fuß-Piston<br> | ||
+ | Tastenfessel (Sostenuto-Funktion) für jedes Manual<br> | ||
+ | Pedalteilung mit optionaler Super-Koppel<br> | ||
+ | Generalabsteller für Hauptorgel und Querhausorgel | ||
}} | }} | ||
{{Disposition5 | {{Disposition5 | ||
|ÜBERSCHRIFT = | |ÜBERSCHRIFT = | ||
− | |WERK 1 = Rückpositiv | + | |WERK 1 = I Rückpositiv<ref>Mit Ausnahme des Praestant 4' schwellbar.</ref> |
− | |REGISTER WERK 1 = Rohrflöte 8' | + | |REGISTER WERK 1 = |
+ | Rohrflöte 8' | ||
Spitzgedackt 8' | Spitzgedackt 8' | ||
Zeile 42: | Zeile 64: | ||
Koppelflöte 4' | Koppelflöte 4' | ||
− | Rohrnasard 2 2/3' | + | Rohrnasard 2<sup>2</sup>/<sub>3</sub>' |
Principal 2' | Principal 2' | ||
Zeile 48: | Zeile 70: | ||
Blockflöte 2' | Blockflöte 2' | ||
− | Terz 1 3/5' | + | Terz 1<sup>3</sup>/<sub>5</sub>' |
− | Quinte 1 1/3' | + | Quinte 1<sup>1</sup>/<sub>3</sub>' |
Octave 1' | Octave 1' | ||
− | None 8/9' | + | None <sup>8</sup>/<sub>9</sub>' |
− | Terzcymbel | + | Terzcymbel 4-5f <sup>2</sup>/<sub>3</sub>' |
Rankett 16' | Rankett 16' | ||
Zeile 64: | Zeile 86: | ||
Vox humana 8' | Vox humana 8' | ||
− | + | ''Tremulant'' | |
− | Tremulant | + | |WERK 2 = II Hauptwerk |
− | |WERK 2 = Hauptwerk | + | |REGISTER WERK 2 = |
− | |REGISTER WERK 2 = Praestant 16' | + | Praestant 16' |
Doppelprincipal 8' | Doppelprincipal 8' | ||
Zeile 73: | Zeile 95: | ||
Flöte 8' | Flöte 8' | ||
− | Quinte 5 1/3' | + | Quinte 5<sup>1</sup>/<sub>3</sub>' |
Octave 4' | Octave 4' | ||
Zeile 79: | Zeile 101: | ||
Nachthorn 4' | Nachthorn 4' | ||
− | Terz 3 1/5' | + | Terz 3<sup>1</sup>/<sub>5</sub>' |
− | Quinte 2 2/3' | + | Quinte 2<sup>2</sup>/<sub>3</sub>' |
Superoctave 2' | Superoctave 2' | ||
− | Cornett | + | Cornett 5f 8' |
− | Großmixtur | + | Großmixtur 5-7f 2' |
− | Acuta | + | Acuta 4f 1' |
Trompete 16' | Trompete 16' | ||
Zeile 96: | Zeile 118: | ||
Trompete 4' | Trompete 4' | ||
− | |WERK 3 = Positiv | + | |WERK 3 = III Positiv |
− | |REGISTER WERK 3 = Quintadena 16' | + | |REGISTER WERK 3 = |
+ | Quintadena 16' | ||
Praestant 8' | Praestant 8' | ||
Zeile 115: | Zeile 138: | ||
Hohlflöte 2' | Hohlflöte 2' | ||
− | Sifflöte 1 1/3' | + | Sifflöte 1<sup>1</sup>/<sub>3</sub>' |
− | Septime 1 1/ | + | Septime 1<sup>1</sup>/<sub>7</sub>' |
− | Sesquialtera | + | Sesquialtera 2f 2<sup>2</sup>/<sub>3</sub>' |
− | Mixtur | + | Mixtur 5f 1<sup>1</sup>/<sub>3</sub>' |
− | + | Holzdulcian 16' | |
− | + | Trompete 8' <ref>2012 neu anstelle einer Cymbel 3f <sup>1</sup>/<sub>4</sub>' eingebaut</ref> | |
Schalmey 8' | Schalmey 8' | ||
+ | ''Tremulant'' | ||
− | + | ''Celesta'' <ref>2012 neu, untergebracht in einem separaten Schwellkasten im rechten Pedalturm, spielbar im Positiv</ref> | |
− | |WERK 4 = Schwellwerk | + | |WERK 4 = IV Schwellwerk |
− | |REGISTER WERK 4 = Rohrbordun 16' | + | |REGISTER WERK 4 = |
+ | Rohrbordun 16' | ||
Holzprincipal 8' | Holzprincipal 8' | ||
Zeile 146: | Zeile 171: | ||
Querflöte 4' | Querflöte 4' | ||
− | Spitzquinte 2 2/3' | + | Spitzquinte 2<sup>2</sup>/<sub>3</sub>' |
Doublette 2' | Doublette 2' | ||
Zeile 152: | Zeile 177: | ||
Waldflöte 1' | Waldflöte 1' | ||
− | + | Scharff 6f 2' | |
− | + | Oberton 4f 1<sup>3</sup>/<sub>5</sub>' | |
Fagott 16' | Fagott 16' | ||
Zeile 164: | Zeile 189: | ||
Clairon 4' | Clairon 4' | ||
− | + | ''Tremulant'' | |
− | Tremulant | + | |WERK 5 = V Trompeteria |
− | |WERK 5 = Trompeteria | + | |REGISTER WERK 5 = |
− | |REGISTER WERK 5 = Trompeta imperial 8'/32' | + | Trompeta imperial 8'/32' |
Trompeta magna 16' | Trompeta magna 16' | ||
Zeile 175: | Zeile 200: | ||
Bajoncillo 4' | Bajoncillo 4' | ||
− | Clarin brillante 2' | + | Clarin brillante 2'/8' |
− | |WERK 6 = | + | |WERK 6 = Pedal |
− | |REGISTER WERK 6 = Praestant 32' | + | |REGISTER WERK 6 = |
+ | Praestant 32' | ||
Principal 16' | Principal 16' | ||
Zeile 185: | Zeile 211: | ||
Pommer 16' | Pommer 16' | ||
− | Quinte 10 2/3' | + | Quinte 10<sup>2</sup>/<sub>3</sub>' |
Octave 8' | Octave 8' | ||
Zeile 197: | Zeile 223: | ||
Holztraverse 2' | Holztraverse 2' | ||
− | Aliquotbaß | + | Aliquotbaß 5f 5<sup>1</sup>/<sub>3</sub>' |
− | Rauschpfeife | + | Rauschpfeife 4f 4' |
− | Mixtur | + | Mixtur 3f 2' |
Bombarde 32' | Bombarde 32' | ||
Zeile 213: | Zeile 239: | ||
Zink 4' | Zink 4' | ||
+ | Cornet 2' | ||
− | Tremulant für Soloregister | + | ''Tremulant für Soloregister'' |
}} | }} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Anmerkungen:''' | ||
+ | <references/> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
{{Verweise | {{Verweise | ||
+ | |ANMERKUNGEN = | ||
|DISCOGRAPHIE = | |DISCOGRAPHIE = | ||
− | |LITERATUR = Klais, Hans Gerd, Überlegungen zur Orgeldisposition, S. 75 | + | |LITERATUR = Klais, Hans Gerd, Überlegungen zur Orgeldisposition, S. 75 |
− | |WEBLINKS = | + | |
+ | "Die schönsten Orgeln" - Orgelkalender 2011 (St. Benno-Verlag Leipzig) | ||
+ | |WEBLINKS = | ||
+ | |||
+ | Die Domorgeln auf der [https://klais.de/m.php?tx=107 Webseite der Firma Klais] - August 2018 | ||
+ | |||
+ | [https://www.dom-wuerzburg.de/musik-kunst/orgeln Webseite der Domorgeln] | ||
+ | |||
+ | [https://de.wikipedia.org/wiki/W%C3%BCrzburger_Dom Wikipedia] | ||
+ | |||
+ | [https://wuerzburgwiki.de/wiki/Dom_St._Kilian WürzburgWiki] | ||
+ | |||
+ | [http://orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=2000060&LGE=NL&LIJST=lang Beschreibung auf orgbase.nl] | ||
}} | }} | ||
− | == | + | <youtube>https://www.youtube.com/watch?v=Y_N4yqTffOs</youtube> Widor Toccata spielt Prof. Stefan Schmidt |
+ | |||
+ | == Klais-Orgel 1937-1945 == | ||
{{Orgelbeschreibung/ohne_Landkarte | {{Orgelbeschreibung/ohne_Landkarte | ||
− | |BILD 1= | + | |BILD 1= Würzburg,_Dom_St._Kilian_(Ehemalige_Klais-Orgel)_(1).jpg |BILD 1-Text= Haupt- Positiv- und Unterwerk im historischen Gehäuse im südlichen Querhaus |
− | |BILD 2= | + | |BILD 2= Würzburg,_Dom_St._Kilian_(Ehemalige_Klais-Orgel)_(2).jpg |BILD 2-Text= Ober- und Schwellwerk im historischen Gehäuse im nördlichen Querhaus |
− | |BILD 3= | + | |BILD 3= Würzburg,_Dom_St._Kilian_(Ehemalige_Klais-Orgel)_(3).jpg |BILD 3-Text= Bombardwerk an der Westwand |
− | |BILD 4= | + | |BILD 4= Würzburg,_Dom_St._Kilian_(Ehemalige_Klais-Orgel)_(4).jpg |BILD 4-Text= Blick durch dem Dom auf die drei Standorte der Domorgel |
|ANDERER NAME = | |ANDERER NAME = | ||
− | |ERBAUER = Johannes Klais | + | |ERBAUER = Johannes Klais Orgelbau; Opus: 872 |
|BAUJAHR = 1937 | |BAUJAHR = 1937 | ||
|UMBAU = | |UMBAU = | ||
|GEHÄUSE = | |GEHÄUSE = | ||
− | |GESCHICHTE = Die | + | |GESCHICHTE = Die Klais-Orgel wurde im 2. Weltkrieg durch einen Bombenangriff mit dem Dom zerstört. |
− | |||
− | |||
|STIMMTONHÖHE = | |STIMMTONHÖHE = | ||
|TEMPERATUR = | |TEMPERATUR = | ||
− | |WINDLADEN = | + | |WINDLADEN = Kegelladen |
− | |SPIELTRAKTUR = | + | |SPIELTRAKTUR = elektropneumatisch |
− | |REGISTERTRAKTUR = | + | |REGISTERTRAKTUR = elektropneumatisch |
− | |REGISTER = 80 | + | |REGISTER = 80 |
− | |MANUALE = 4 | + | |MANUALE = 4 C-g<sup>3</sup> |
− | |PEDAL = | + | |PEDAL = 1 C-f<sup>1</sup> |
− | |SPIELHILFEN = | + | |SPIELHILFEN = Normal- und Oktavkoppeln, Freie Kombinationen, Tutti, Crescendowalze |
}} | }} | ||
{{Disposition4 | {{Disposition4 | ||
|ÜBERSCHRIFT = | |ÜBERSCHRIFT = | ||
− | |WERK 1 = I | + | |WERK 1 = I Unterwerk |
− | |REGISTER WERK 1 = | + | |REGISTER WERK 1 = |
− | |||
Rohrflöte 8' | Rohrflöte 8' | ||
Zeile 261: | Zeile 308: | ||
Blockflöte 4' | Blockflöte 4' | ||
− | Soloterz 1 3/5' | + | Soloterz 1<sup>3</sup>/<sub>5</sub>' |
− | Sifflöte 1 1/3' | + | Sifflöte 1<sup>1</sup>/<sub>3</sub>' |
Krummhorn 8' | Krummhorn 8' | ||
Zeile 270: | Zeile 317: | ||
− | Positiv | + | '''I Positiv''' |
Quintade 8' | Quintade 8' | ||
Zeile 282: | Zeile 329: | ||
Nachthorn 1' | Nachthorn 1' | ||
− | Sesquialter | + | Sesquialter 2f |
− | Scharff | + | Scharff 6f |
− | Bombardenwerk | + | '''I Bombardenwerk''' |
Kupferprincipal 8' | Kupferprincipal 8' | ||
Zeile 297: | Zeile 344: | ||
Jubalflöte 4' | Jubalflöte 4' | ||
− | Progressio | + | Progressio 4-5f |
− | Groß-Cymbel | + | Groß-Cymbel 5-6f |
Trombone 16' | Trombone 16' | ||
Zeile 306: | Zeile 353: | ||
Klarine 4' | Klarine 4' | ||
− | |WERK 2 = Hauptwerk | + | |WERK 2 = II Hauptwerk |
− | |REGISTER WERK 2 = Principal 16' | + | |REGISTER WERK 2 = |
+ | Principal 16' | ||
Oktave 8' | Oktave 8' | ||
Zeile 313: | Zeile 361: | ||
Holzflöte 8' | Holzflöte 8' | ||
− | Rohrquinte 5 1/3' | + | Rohrquinte 5<sup>1</sup>/<sub>3</sub>' |
Oktave 4' | Oktave 4' | ||
Zeile 319: | Zeile 367: | ||
Koppelflöte 4' | Koppelflöte 4' | ||
− | Kornett | + | Kornett 3-5f |
Rauschpfeife | Rauschpfeife | ||
− | Mixtur | + | Mixtur 4-6f |
Trompete 16' | Trompete 16' | ||
− | |WERK 3 = Oberwerk | + | |WERK 3 = III Oberwerk |
− | |REGISTER WERK 3 = Principal 8' | + | |REGISTER WERK 3 = |
+ | Principal 8' | ||
Nachthorngedackt 8' | Nachthorngedackt 8' | ||
Zeile 337: | Zeile 386: | ||
Schweizerpfeife 4' | Schweizerpfeife 4' | ||
− | Nasat 2 2/3' | + | Nasat 2<sup>2</sup>/<sub>3</sub>' |
− | Mixtur | + | Mixtur 4f |
− | Kleincymbel | + | Kleincymbel 3f |
Dulcian 16' | Dulcian 16' | ||
Zeile 348: | Zeile 397: | ||
Krummhornregal 8' | Krummhornregal 8' | ||
− | |WERK 4 = Schwellwerk | + | |WERK 4 = IV Schwellwerk |
− | |REGISTER WERK 4 = Gedacktpommer 16' | + | |REGISTER WERK 4 = |
+ | Gedacktpommer 16' | ||
Holzprincipal 8' | Holzprincipal 8' | ||
Zeile 363: | Zeile 413: | ||
Kleinoktave 2' | Kleinoktave 2' | ||
− | Tertian | + | Tertian 2f |
− | Rauschpfeife | + | Rauschpfeife 4-5f |
Trompette harmonique 8' | Trompette harmonique 8' | ||
Zeile 372: | Zeile 422: | ||
Kopftrompete 4' | Kopftrompete 4' | ||
− | |WERK 5 = | + | |WERK 5 = Pedal |
− | |REGISTER WERK 5 = | + | |REGISTER WERK 5 = |
+ | ''Südliches Querschiff'' | ||
Principal 16' | Principal 16' | ||
Zeile 395: | Zeile 446: | ||
− | + | ''Nördliches Querschiff'' | |
Subbaß 16' | Subbaß 16' | ||
Zeile 409: | Zeile 460: | ||
Flachflöte 2' | Flachflöte 2' | ||
− | Pedalmixtur | + | Pedalmixtur 4f |
Bombarde 16' | Bombarde 16' | ||
− | + | ''Westwerk'' | |
Untersatz 32' | Untersatz 32' | ||
Zeile 424: | Zeile 475: | ||
Flöte 4' | Flöte 4' | ||
− | Hintersatz | + | Hintersatz 5-6f |
Kontratuba 32' | Kontratuba 32' | ||
Zeile 430: | Zeile 481: | ||
Baßtuba 16' | Baßtuba 16' | ||
}} | }} | ||
+ | |||
+ | '''Bemerkung:''' Die Orgelanlage war auf mehrere Standorte verteilt: Unterwerk, Positiv, Hauptwerk und das dazugehörige Pedal standen im südlichen Querschiff, Oberwerk und Schwellwerk mit dem dazugehörigen Pedal im nördlichen Querschiff, Bombardenwerk mit Pedal über dem Westportal. | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
{{Verweise | {{Verweise | ||
+ | |ANMERKUNGEN = | ||
|DISCOGRAPHIE = | |DISCOGRAPHIE = | ||
|LITERATUR = Smets, Neuzeitlicher Orgelbau, S. 74 | |LITERATUR = Smets, Neuzeitlicher Orgelbau, S. 74 | ||
− | |WEBLINKS = | + | |WEBLINKS = Die ehemalige Domorgel auf der [https://klais.de/_klais/bilder/pdf/Folge_46_Wuerzburg_Dom.pdf Webseite der Firma Klais] - August 2018 |
+ | |||
+ | [http://orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=2013018&LGE=NL&LIJST=lang Beschreibung und Fotos auf orgbase.nl] | ||
}} | }} | ||
− | [[Kategorie: | + | [[Kategorie:1920-1939]] |
− | [[Kategorie: | + | [[Kategorie:1960-1979]] |
[[Kategorie:81-90 Register]] | [[Kategorie:81-90 Register]] | ||
[[Kategorie:Bayern]] | [[Kategorie:Bayern]] | ||
[[Kategorie:Deutschland]] | [[Kategorie:Deutschland]] | ||
[[Kategorie:Klais, Orgelbau]] | [[Kategorie:Klais, Orgelbau]] | ||
− | [[Kategorie: | + | [[Kategorie:Kreisfreie Stadt Würzburg]] |
+ | [[Kategorie:Orgel einer röm.-kath. Bischofskirche]] | ||
+ | [[Kategorie:Unterfranken]] |
Aktuelle Version vom 20. Februar 2024, 15:54 Uhr
Adresse: Domstraße 40, 97070 Würzburg, Unterfranken, Bayern, Deutschland
Gebäude: Katholische Domkirche St. Kilian
Weitere Orgeln: Hauptorgel; Querhausorgel
Orgelbauer: | Johannes Klais Orgelbau (Bonn); Opus: 1345 |
Baujahr: | 1968 |
Umbauten: | 1996 Einbau eines Cornet 2' im Pedal
2012 Austausch des zweimanualigen mechanischen Spieltisches der Querhausorgel durch einen neuen elektrischen viermanualigen Spieltisch: Der neue Spieltisch an der Querhausorgel dient als liturgischer Zentralspieltisch für beide Orgeln, um dem Organisten einen direkteren Kontakt zur Gemeinde und zum Geschehen am Altar zu ermöglichen. Darüber hinaus ist die Querhausorgel auch vom fünfmanualigen Spietisch der Hauptorgel aus anspielbar. Auch wurde die Cymbel 3f 1/4' im Positiv durch eine Trompete 8' ersetzt. 2013 Einbau eines Glockenspiels im Schwellwerk |
Gehäuse: | Der Prospekt schließt die Uhr von 1574 und die barocke Stuckrahmung von 1701 mit der Darstellung von Zeit und Ewigkeit ein. |
Windladen: | Schleifladen |
Spieltraktur: | mechanisch (am neuen Spieltisch im Querhaus: elektrisch) |
Registertraktur: | elektrisch |
Registeranzahl: | 87 (Gesamtanlage: 110) |
Manuale: | 5 C-a3 |
Pedal: | 1 C-g1 |
Spielhilfen, Koppeln: | Koppeln: III/I, IV/I, V/I, I/II, III/II, IV/II, V/II, IV/III, V/III, V/IV, I/P, II/P, III/P, IV/P, V/P freie Zuordnung aller Teilwerke der Querhausorgel an Manuale und Pedal am neuen Spieltisch im Querhaus:
am neuen Spieltisch im Querhaus: |
Disposition
I Rückpositiv[1] | II Hauptwerk | III Positiv | IV Schwellwerk | V Trompeteria | Pedal |
Rohrflöte 8'
Spitzgedackt 8' Quintatön 8' Praestant 4' Koppelflöte 4' Rohrnasard 22/3' Principal 2' Blockflöte 2' Terz 13/5' Quinte 11/3' Octave 1' None 8/9' Terzcymbel 4-5f 2/3' Rankett 16' Krummhorn 8' Vox humana 8' Tremulant |
Praestant 16'
Doppelprincipal 8' Flöte 8' Quinte 51/3' Octave 4' Nachthorn 4' Terz 31/5' Quinte 22/3' Superoctave 2' Cornett 5f 8' Großmixtur 5-7f 2' Acuta 4f 1' Trompete 16' Trompete 8' Trompete 4' |
Quintadena 16'
Praestant 8' Gemshorn 8' Holzgedackt 8' Principal 4' Rohrflöte 4' Dolcan 4' Octave 2' Hohlflöte 2' Sifflöte 11/3' Septime 11/7' Sesquialtera 2f 22/3' Mixtur 5f 11/3' Holzdulcian 16' Trompete 8' [2] Schalmey 8' Tremulant Celesta [3] |
Rohrbordun 16'
Holzprincipal 8' Metallgedackt 8' Gamba 8' Vox coelestis 8' Principal 4' Querflöte 4' Spitzquinte 22/3' Doublette 2' Waldflöte 1' Scharff 6f 2' Oberton 4f 13/5' Fagott 16' Trompette harmonique 8' Hautbois 8' Clairon 4' Tremulant |
Trompeta imperial 8'/32'
Trompeta magna 16' Trompeta real 8' Bajoncillo 4' Clarin brillante 2'/8' |
Praestant 32'
Principal 16' Subbaß 16' Pommer 16' Quinte 102/3' Octave 8' Nachthorngedackt 8' Superoctave 4' Spitzflöte 4' Holztraverse 2' Aliquotbaß 5f 51/3' Rauschpfeife 4f 4' Mixtur 3f 2' Bombarde 32' Posaune 16' Dulcian 16' Holztrompete 8' Zink 4' Cornet 2' Tremulant für Soloregister |
Anmerkungen:
Bibliographie
Literatur: | Klais, Hans Gerd, Überlegungen zur Orgeldisposition, S. 75
"Die schönsten Orgeln" - Orgelkalender 2011 (St. Benno-Verlag Leipzig) |
Weblinks: | Die Domorgeln auf der Webseite der Firma Klais - August 2018 |
Widor Toccata spielt Prof. Stefan Schmidt
Klais-Orgel 1937-1945
Orgelbeschreibung
Orgelbauer: | Johannes Klais Orgelbau; Opus: 872 |
Baujahr: | 1937 |
Geschichte der Orgel: | Die Klais-Orgel wurde im 2. Weltkrieg durch einen Bombenangriff mit dem Dom zerstört. |
Windladen: | Kegelladen |
Spieltraktur: | elektropneumatisch |
Registertraktur: | elektropneumatisch |
Registeranzahl: | 80 |
Manuale: | 4 C-g3 |
Pedal: | 1 C-f1 |
Spielhilfen, Koppeln: | Normal- und Oktavkoppeln, Freie Kombinationen, Tutti, Crescendowalze |
Disposition
I Unterwerk | II Hauptwerk | III Oberwerk | IV Schwellwerk | Pedal |
Rohrflöte 8'
Violflöte 8' Blockflöte 4' Soloterz 13/5' Sifflöte 11/3' Krummhorn 8' Trichterregal 4'
Quintade 8' Prästant 4' Oktave 2' Waldflöte 2' Nachthorn 1' Sesquialter 2f Scharff 6f
Kupferprincipal 8' Grobgedackt 8' Kupferoktave 4' Jubalflöte 4' Progressio 4-5f Groß-Cymbel 5-6f Trombone 16' Tromba 8' Klarine 4' |
Principal 16'
Oktave 8' Holzflöte 8' Rohrquinte 51/3' Oktave 4' Koppelflöte 4' Kornett 3-5f Rauschpfeife Mixtur 4-6f Trompete 16' |
Principal 8'
Nachthorngedackt 8' Salicional 8' Oktave 4' Schweizerpfeife 4' Nasat 22/3' Mixtur 4f Kleincymbel 3f Dulcian 16' Trompete 8' Krummhornregal 8' |
Gedacktpommer 16'
Holzprincipal 8' Spitzgamba 8' Lieblich Gedackt 8' Oktave 4' Querflöte 4' Kleinoktave 2' Tertian 2f Rauschpfeife 4-5f Trompette harmonique 8' Oboe 8' Kopftrompete 4' |
Südliches Querschiff
Principal 16' Gedackt 16' Oktave 8' Choralbaß 4' Spitzflöte 2' Posaune 16' Baßtrompete 8' Klarine 4' Singend Cornett 2'
Nördliches Querschiff Subbaß 16' Zartbaß 16' Principal 8' Gedackt 8' Baßoktave 4' Flachflöte 2' Pedalmixtur 4f Bombarde 16'
Untersatz 32' Flötenbaß 16' Offenbaß 8' Flöte 4' Hintersatz 5-6f Kontratuba 32' Baßtuba 16' |
Bemerkung: Die Orgelanlage war auf mehrere Standorte verteilt: Unterwerk, Positiv, Hauptwerk und das dazugehörige Pedal standen im südlichen Querschiff, Oberwerk und Schwellwerk mit dem dazugehörigen Pedal im nördlichen Querschiff, Bombardenwerk mit Pedal über dem Westportal.
Bibliographie
Literatur: | Smets, Neuzeitlicher Orgelbau, S. 74 |
Weblinks: | Die ehemalige Domorgel auf der Webseite der Firma Klais - August 2018 |